Wildlife checklist Zuid-Afrika - mijn worsteling met AI en de wilde werkelijkheid

Ik ben bezig met iets wat ik al jaren had willen doen: een printbare checklist van wilde dieren in Zuid-Afrika. Geen standaardlijstje, maar eentje waar je echt wat aan hebt als je op safari gaat. Zo eentje die je af kunt vinken bij elke game drive. Met ruimte voor je eigen notities. En met foto’s, natuurlijk. Want zeg nou zelf: het is toch veel leuker als je ook kunt zíen wat je spot?

Ik heb jarenlang in de wildernis van Afrika gewoond. Dicht bij de natuur, elke dag nieuwe sporen in het zand, nieuwe geluiden in de nacht. Ik weet hoe een zadeljakhals zich anders beweegt dan een Afrikaanse wilde hond. En hoe lastig het kan zijn om een reebok van een bosbok te onderscheiden als je niet precies weet waar je op moet letten.

Dus wilde ik de checklist goed maken. Nauwkeurig. Visueel aantrekkelijk. En vooral: kloppend. Maar dan komt het moment dat je beeldmateriaal nodig hebt van ál die soorten. En geloof me… ik heb veel foto’s. Héél veel foto’s. Maar niet van alles. Zeker niet van de zeldzamere soorten of van dieren die zich liever laten horen dan zien. Dus ja, dan grijp je naar stockfoto’s. Of – in deze tijd – naar AI-beelden. En dáár begint het gedoe.

AI-afbeelding van een Afrikaanse antilope

Blesbok of bontebok? AI weet het niet meer

Wat me opvalt? Veel foto’s die ik tegenkom op stocksites zijn verkeerd gelabeld. Regelmatig wordt een bontebok een blesbok genoemd, of andersom. En ik snap het – het zijn allebei antilopen met een witte snuit en ze lijken erg op elkaar. Maar een kenner ziet wel degelijk het verschil. Ook springbokken en impala’s worden vaak door elkaar gehaald. En hyena's en wilde honden.

Soms zijn de verschillen subtiel, maar ze zijn er wel degelijk. En als jij je informatie online haalt – als toerist, gids in opleiding of gewoon als liefhebber – dan verwacht je dat die informatie klopt. Toch?

Wat mij verbaast, is dat veel AI-tools en stocksites geen enkele controle lijken te doen op deze labels. Alsof iedereen zomaar een foto mag uploaden en daar een naam aan mag plakken, of die nou klopt of niet. En als AI wordt ingezet om beelden te genereren, wordt het soms nóg bonter. Dan krijg je echt vreemde hybrides: een impala met de horens van een kudu. Of een springbok met een volledig fantasiekleurig patroon.

Tussen realisme en illusie

En daar zit voor mij het dilemma. Want ik zie de fout. Ik herken het. Maar hoe zit dat met iemand die minder vertrouwd is met het Zuid-Afrikaanse wild? Die ziet alleen een mooi plaatje. En onthoudt dus de verkeerde naam bij het verkeerde dier. Terwijl het hele doel van mijn checklist is om mensen te helpen dieren beter te herkennen – en begrijpen.

Ik ben niet anti-AI. Integendeel zelfs: ik vind het een waanzinnige ontwikkeling en maak er zelf ook regelmatig gebruik van. Maar juist daarom weet ik hoe belangrijk het is dat we kritisch blijven kijken naar wat we gebruiken. En wat we verspreiden. Want voor je het weet, raakt de realiteit zoek. En vervangen we de echte dieren door digitale fantasiewezens.

Transparantie in AI

Gelukkig zie je wel dat veel AI-tools tegenwoordig aangeven of een afbeelding volledig door AI is gegenereerd. Dat is een stap in de goede richting. Het helpt de gebruiker om bewuster om te gaan met de beelden die ze voor bijvoorbeeld websites of social media gebruiken. Of die informatie vervolgens ook door mensen of bedrijven wordt overgenomen en correct vermeld wordt bij commerciële toepassingen? Dat blijft natuurlijk de grote vraag.

Wildlife checklist Zuid-Afrika

Natuurlijk maak ik die wildlife checklist voor Zuid-Afrika alsnog. Mét de juiste namen en duidelijke foto’s. Zoveel mogelijk van mezelf en waar het echt niet anders kan, met goed gecontroleerde stockfoto's en zonder AI. Zodat jij straks – als je oog in oog staat met een nyala of een klipspringer – weet wat je ziet. En waarom dat dier zo bijzonder is. Want hoe mooi een AI-foto ook kan zijn, er gaat niets boven de échte natuur. De geur van stof na regen. Het geluid van een olifant in de verte. Of het moment dat je je checklist erbij pakt en denkt: ja, díe heb ik gespot!

Ben jij ook weleens een verkeerd gelabelde wildfoto tegengekomen? Of heb je een AI-beest gespot dat eigenlijk niet bestaat? Laat het me weten – ik ben benieuwd!